Tempo naszych
czasów sprawia,
że stres dotyka
niemal każdego
Co to jest stres?
Nie ma chyba bardziej popularnego pojęcia psychologicznego niż stres. Tempo naszych czasów sprawia, że stres dotyka niemal każdego. Pośpiech, wymagająca praca, kłopoty rodzinne, zanieczyszczenie środowiska, hałas, wypadki, katastrofy – wszystko to sprawa, że żyjemy w ciągłym stresie. Dziś niewiele osób ma świadomość, iż termin ten pierwotnie używany był przez fizyków i odnosił się do napięć i nacisków wywierających wpływ na dany układ. W latach 20-stych XX wieku pojęcie stresu po raz pierwszy zastosowane zostało w naukach medycznych przez Waltera Cannona, a następnie rozwinięte przez Hansa Selye`go jako nieswoista reakcja organizmu na wszystkie stawiane mu żądania.1
Są różne definicje stresu. Najprościej można go jednak zdefiniować jako reakcja organizmu w odpowiedzi na wydarzenia, które zakłócają jego równowagę, obciążają lub przekraczają nasze zdolności do skutecznego poradzenia sobie z nimi.2
Wspomniane wydarzenia będące bodźcem do reakcji stresowej organizmu określamy jako stresory. Istnieje wiele czynników, które mogą pełnić rolę stresora. W związku z ogromną ilością i różnorodnością stresorów, istnieje wiele klasyfikacji w zależności od wybranego kryterium podziału. Zwykle do czynników, które bierze się pod uwagę w takiej ocenie należą: siła bodźców wywołujących stres oraz zakres ich oddziaływania. Pod tym względem wyróżniamy trzy grupy stresorów:3
- Dramatyczne wydarzenia o rozmiarach katastrof, które obejmują duże grupy ludzi (np. klęski żywiołowe czy wojny), które powodują ekstremalny lub traumatyczny stres. Zwykle występują one nagle, bez ostrzeżenia i wpływają na podstawowe wartości, jak poczucie bezpieczeństwa.
- Poważne wyzwania i zagrożenia, dotyczące jednostek lub kilku osób. Należą do nich zarówno wydarzenia uznane powszechnie za niepożądane (śmierć, rozwód), jak i pożądane (zawarcie małżeństwa, wyjazd na wakacje), ponieważ wszystkie te zdarzenia stanowią wyzwanie, które oznacza konieczność dostosowania się do nowej sytuacji.
- Uciążliwości dnia codziennego, do których należą drobne, codzienne stresory, takie jak problem ze zdążeniem na czas lub ze znalezieniem potrzebnej rzeczy.
1 Kaczmarska A i in. Problematyka stresu – przegląd koncepcji. Hygeia Public Health 2016; 51(4): 317-321.
2 P. G. Zimbardo, Psychologia i życie, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 485.
3 K. Harasim, Stres w zawodach wysokiego ryzyka, Humanum, Siedlce 2018, s. 43-66.
Tempo naszych
czasów sprawia,
że stres dotyka
niemal każdego
Co to jest stres?
Nie ma chyba bardziej popularnego pojęcia psychologicznego niż stres. Tempo naszych czasów sprawia, że stres dotyka niemal każdego. Pośpiech, wymagająca praca, kłopoty rodzinne, zanieczyszczenie środowiska, hałas, wypadki, katastrofy – wszystko to sprawa, że żyjemy w ciągłym stresie. Dziś niewiele osób ma świadomość, iż termin ten pierwotnie używany był przez fizyków i odnosił się do napięć i nacisków wywierających wpływ na dany układ. W latach 20-stych XX wieku pojęcie stresu po raz pierwszy zastosowane zostało w naukach medycznych przez Waltera Cannona, a następnie rozwinięte przez Hansa Selye`go jako nieswoista reakcja organizmu na wszystkie stawiane mu żądania.1
Są różne definicje stresu. Najprościej można go jednak zdefiniować jako reakcja organizmu w odpowiedzi na wydarzenia, które zakłócają jego równowagę, obciążają lub przekraczają nasze zdolności do skutecznego poradzenia sobie z nimi.2
Wspomniane wydarzenia będące bodźcem do reakcji stresowej organizmu określamy jako stresory. Istnieje wiele czynników, które mogą pełnić rolę stresora. W związku z ogromną ilością i różnorodnością stresorów, istnieje wiele klasyfikacji w zależności od wybranego kryterium podziału. Zwykle do czynników, które bierze się pod uwagę w takiej ocenie należą: siła bodźców wywołujących stres oraz zakres ich oddziaływania. Pod tym względem wyróżniamy trzy grupy stresorów:3
- Dramatyczne wydarzenia o rozmiarach katastrof, które obejmują duże grupy ludzi (np. klęski żywiołowe czy wojny), które powodują ekstremalny lub traumatyczny stres. Zwykle występują one nagle, bez ostrzeżenia i wpływają na podstawowe wartości, jak poczucie bezpieczeństwa.
- Poważne wyzwania i zagrożenia, dotyczące jednostek lub kilku osób. Należą do nich zarówno wydarzenia uznane powszechnie za niepożądane (śmierć, rozwód), jak i pożądane (zawarcie małżeństwa, wyjazd na wakacje), ponieważ wszystkie te zdarzenia stanowią wyzwanie, które oznacza konieczność dostosowania się do nowej sytuacji.
- Uciążliwości dnia codziennego, do których należą drobne, codzienne stresory, takie jak problem ze zdążeniem na czas lub ze znalezieniem potrzebnej rzeczy.
1 Kaczmarska A i in. Problematyka stresu – przegląd koncepcji. Hygeia Public Health 2016; 51(4): 317-321.
2 P. G. Zimbardo, Psychologia i życie, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 485.
3 K. Harasim, Stres w zawodach wysokiego ryzyka, Humanum, Siedlce 2018, s. 43-66.